Es planetes pòden auer satellits, còssi qu’orbiten (viren) ath torn d’eres. Era nòsta planeta, era Tèrra, sonque n’a un, era Lua, mès d’autes planetes deth Sistèma Solar n’an ua quantitat fòrça mès grana. Per exemple, Jupitèr n’a 92 e Saturn, 146.
Non tostemp vedem era Lua dera madeisha manèra, pr’amor qu’eth sòn movement ath torn dera Tèrra, e tanben eth dera nòsta madeisha planeta, hè que càmbie tà Lua Plea, Lua Naua, Quarton Creishent e Quarton Baishant, maugrat que nosati tostemp ne vedem era madeisha cara.
Quan era Lua se met deuant deth Solei e capère era nòsta estela, se produsís un eclipsi, totau (se lo capère totaument) o parciau (se sonque ne capère un bocin). Sabem tanben qu’era Lua provòque es marèes marines pera net en tot emplegar es fòrces dera gravetat.
Mès d’a on gessec era Lua? Bèri scientifics opinen qu’ei un fragment dera nòsta planeta que se separèc hè uns quate mil cinc cents milions d’ans, probablament der espaci qu’aué aucupe er ocean Pacific, per impacte dera tumada dera Tèrra damb un aute còs der espaci.
Era Lua ei plea de cratèrs e de granes espandides nomentades mars, encara que non i a aigua. E sabíetz que cada an s’aluenhe uns tres centimètres dera nòsta planeta?
